Who needs our "needs"

1. Introduction

There is a common misconception of the increasing energy demand and therefore an essential fallacy in energy policy discussions. We are asked by the right-wing politicians to believe that according to this and that economic parameters, we need nuclear plants and “clean” coal plants in order to avoid blackouts. On the other side, more “responsible” politicians¹ claim that renewable energy resources are enough to satisfy the needs of the society. In the end, all the discussion seems like we are all investors trying to figure out which energy sectors are better for the well-being.

I must open up a parenthesis here to note a couple of things before I state my argument. First, we are most surely not investors; quite the opposite, we as the labor force are one of the commodities to be invested on. Second, renewable energy resources are most certainly not enough. And this is not because there is not enough sun or wind in some geographical region, it is because there is no such thing as enough in this social system. The world is not enough.² Thirdly, I should also note that if you compare the recent data on carbon dioxide concentration in the atmosphere with the investments in renewable energy market, you will recognize an almost complete match in data. Of course this doesn't show renewables emit carbon dioxide; but it might perhaps trigger some thoughts about why investing on renewable energy sources cannot be a solution to the climate crisis. I close the parenthesis.

What I argue in this short essay is that these sectoral comparisons and the confusion on which energy is “clean” and which is not are immediate corollaries of an underlying misconception on the too generally defined term “needs”.

One of the misunderstandings on this issue started with the development of discussions on whether climate change was natural or human-caused. In that case, climate scientists demonstrated there is significant anthropogenic effect involved; that is, it does not occur naturally due to some changes in solar activities or due to a natural cycle in the climate, but it has positive correlation to human activities in the world. As a scientific discussion, this makes complete sense; but if you try to historicize the climate crisis and put it into a social context, it is rather misleading. It results in the delusion that we as individual human beings are the cause of global climate change. I will argue for the opposite: We as individual human beings are the victims of global climate change, which is caused simply by the capitalist system.³

2. Do “we” “need” “these”?

“These”

An earthquake in Istanbul would flourish the health sector and would create new investment opportunities for corporations working on construction sector. You can make up your own examples: An oil spill in the middle of ocean; an epidemic affecting millions of people; bombings of this and that country to bring democracy or whatever, huge forest fires opening up agricultural areas... 

These are not daily-life practices for – well, most of – us. But I believe it is more than relevant. Take military for instance. United States reserves 4.7% of its national GDP for military expenditures, which amounts to 698,105,000,000 USD. But US is not an exception: France uses 2.2%, which means 61,285,000,000 USD. The list goes on. NATO expenditures in 2010 were 1,084,915,000,000 USD.⁴ I kindly urge you to try to read these numbers out loud. These are not for our use.

A typical javelin missile costs some 80,000 USD. They are used in wars as if one is feeding the pigeons. And it is good for business. It is in fact by far better for business than are producing apples or founding an elementary school. It means an eventual increase in gross domestic product. It would also increase the energy demand.

And this applies to the previous examples in a more or less similar fashion. These are things that the world economy most certainly needs. But the question is: Do we need these?

“Need”

“Here are just some of the energy steps that go into making your English muffin. (1) The wheat is taken by a fossil-fuel-driven truck made of nonrenewable resources to a (2) large, centralized bakery housing numerous machines that very inefficiently refine, enrich, bake, and package English muffins. At the bakery, the wheat is (3) refined and often (4) bleached. There processes make up for nice white bread, but rob the wheat of vital nutrients, so (5) the flour is then enriched with niacin, iron, thiamine, and riboflavin. Next, to insure that the English muffins will be able to withstand long truck journeys to stores where they will be kept on shelves for many days, or even weeks, preservative (6) calcium propionate is added, along with (7) dough conditioners such as calcium sulfate, mono-calcium phosphate, ammonium sulfate, fungal enzyme, potassium bromate, and potassium iodate. Then the bread is (8) baked and placed in (9) a cardboard box, which has been (10) printed in several colors to catch your eye in the shelf. The box and muffins are placed within (11) a plastic bag (made of petrochemicals), which is then sealed with (12) a plastic tie (made of more petrochemicals). The packages of English muffins are then loaded into (13) a truck, which hauls them to the (14) air-conditioned, fluorescent-lit, Muzak-filled grocery store. Finally, you (15) drive two tons of metal to the shore and back and then (16) pop the muffins in the toaster. Eventually, you will throw away the cardboard and plastic packaging, which will then have to be disposed of as (17) solid waste. All of this for just 130 calories per serving of muffin.”⁵

Do we need each of these steps? Or is it perhaps only because it turned out to be cheaper in a specific world economy that each muffin should follow these steps? What we needed in this particular scenario was just a muffin for breakfast, but what the capitalist system needed to produce it results in an ecological disaster. It is not our personal fault that we asked for a simple muffin for breakfast. Yet, it most certainly is our fault if we do not fight against the capitalist system and give consent to the destruction of all the world as we know it.⁶

“We”

What we need is comfortable transportation from one place to another, what the corporations need is that we spend as much as possible during this activity: therefore SUV's and double-roads. What we need is to talk with our family and with our friends a couple of times a week, what the corporations need is that we spend as much as possible during this activity: therefore cellphones with an expected lifetime of three months and low-quality disposable cellphones. Notice my repetition on the fact that the capitalist system needs only one thing: profit-maximization. A human need makes sense for capitalism as long as it is marketable.

Yet if something is marketable, this does not mean that it is a human need. Do we need advertisements at every point we look at? Do we need banks? Do we need wars on oil? Do we need unemployment?⁷ These are needed only for the maintenance of capitalism. These are not our needs.  

A deeper analysis that I will skip here would demonstrate that capitalism indeed needs ecological crises as much as it needs economic crises. For an amazing elaboration on this subject, I enthusiastically refer the reader to Joel Kovel's brilliant book The Enemy of Nature.

3. What every environmentalist needs to know about capitalism

The solution to the ecological crisis, and in particular the climate crisis, has nothing to do with nuclear energy and has almost nothing to do with renewable energy resources. We, as the communists, propose a reduction in total production, a notion in direct conflict with capitalism. We do not promote the construction of solar power plants. We promote the closing down of around half of the existing power plants, and this we propose to do without diminishing the total wealth in the world.⁸ Only after reducing the energy “demand” by at least one half will we be considering to replace the rest of the power plants with renewables. Only after the abolishment of private property of the means of production is it possible to differentiate our needs from the needs of corporations. Only after the formation of a communist world will it be possible to investigate real human needs. Not before that.

It is not our needs that are the primary cause of global climate change. Global warming is not a direct consequence of our daily-life activities. It is due to industrial, agricultural and commercial activities driven by profit-maximization. There is a tremendous divergence between what we really demand and how the capitalist supply mechanisms work. We are not responsible for causing the ecological crisis, we are the victims. We are the ones who are still starving due to severe droughts, we are the ones who recently had to leave their homes to the extreme weather events, we are the ones who suffer from excessive precipitation. Also, we are the ones who have the need, right and power to put an end to our sufferings. No wind energy company will do that for us.

1 Al Gore is the leading figure here.

2 An inspiring article by John Bellamy Foster argues the impossibility of the coexistence of capitalism and degrowth.

3 I hope the reader understands where I am heading. I am obviously aware that capitalism only defines certain social relations and is therefore human-caused in the strict physical sense. It is in fact an alienation of real social relations: It does not designate a connection between people; instead, people are means for capitalist notions to connect to each other.

4 Keep in mind that some very big economies such as China, Japan, Russia, Brazil, India, Australia are not members of NATO.

5 Jeremy Rifkin, Entropy: A New World View (New York, Viking, 1980), p.131.

6 Here is another common misunderstanding I should avoid: “The world as we know it” does not only refer to unhappy polar bears, sad coral reefs, melting ice covers on the mountains and some endangered species, it also refers to whatever you understand from human civilization. The question really is about socialism or barbarism.

7 “In these crises, there breaks out an epidemic that, in all earlier epochs, would have seemed an absurdity — the epidemic of over-production. Society suddenly finds itself put back into a state of momentary barbarism; it appears as if a famine, a universal war of devastation, had cut off the supply of every means of subsistence; industry and commerce seem to be destroyed; and why? Because there is too much civilization, too much means of subsistence, too much industry, too much commerce.” Karl Marx and Friedrich Engels, Manifesto of the Communist Party.

8 Well, we most certainly promise to make away with the inequalities in the distribution of this wealth. But that is irrelevant here.

Ekolojide kim önderlik ediyor? Evo Morales “Hareket”e Karşı

* Bu makale, Bolivia Rising blogunda 30 Eylül 2011 tarihinde Cory Morningstar imzasıyla yayınlanan “Who Really Leads on the Environment? Evo Morales Versus the “Movement”” başlıklı makaleden kısaltılarak çevrilmiştir. Yıldız işaretleriyle ayrılan son kısımda, Evo Morales'in Eylül 2010'da konuyla ilgili açıklamasını bulabilirsiniz.

 

Evo Morales, Bolivya'nın yerli halktan gelen ilk başkanı. Ocak 2006'daki meclis açılış konuşmasında Morales'in odağında Kızılderililer'in yıllardır uğradığı ayrımcılık vardı ve Bolivya'yı Güney Afrika'daki apartheid¹ dönemiyle kıyasladı. Morales seçim sonucunu Sömürgeci ve Neo-Liberal Çağ'ın sonu olarak selamladı.

Ekim 2009'da Morales, Birleşmiş Milletler Genel Meclisi tarafından “Dünya Toprak Ana Kahramanı” olarak adlandırıldı.

Aralık 2009'da Kopenhag'daki COP15 iklim zirvesinde, Morales hükümeti ALBA ve G77 ülkeleriyle bağlaşıklık halinde tüm devletlerden daha ilerici olduğunu ispat etti. Bolivya'nın önderlik ettiği bu ittifak, dünyanın topyekün ekolojik çöküşünü ve kıyas kabul etmeyecek ölçüde bir küresel soykırımı önlemek için gerekli bilimsel hedeflerde ısrar etti. İronik bir biçimde, bu ısrarları, mevzu bahis ilerici devletleri çevreci “hareket”in çok daha ötesine sıçratıyordu.

Kurumsallaşmış çevreci “hareket” 2006'da TckTckTck adında bir şemsiye örgüt/kampanya altında birleşmişti – dünyanın en güçlü bazı şirketleri ve pazarlama sorumluları tarafından uydurulmuş bir sosyal medya devi. Böyle bir TckTckTck ortağı olarak (ki bunlardan kamuya açıklanan 280 tane var) Corporate Leaders Group on Climate Change'i sayabiliriz, ki bu oluşum Shell, RBF ve Coca-Cola gibi şirketlerden oluşuyor. Bu bilgi açığa çıkarılıp kamuyla paylaşıldığında, TckTckTck onları internet sitesinden çıkardı ve bu Halkla İlişkiler kabusundan kurtulmak için çırpındı.

Yeşil şirketlerin tam olarak kimi temsil ettiklerine dair bir hissiyat edinmek için (ipucu verelim: siz değilsiniz), şunu düşünelim: Bolivya, ALBA ve G77, ülkelerin 1°C sıcaklık artışını aşmamalarını talep ettiler. Katı bir karşıtlıkla STKlar sıcaklık artışının 2°C'yi aşmamasını ve dünya salımlarının 2019'da tavan yapmasını “talep ettiler”! Bunun anlamı şuydu: Salımlar 2019'a kadar eski tas eski hamam artmaya devam edebilir, bu noktadan sonra salım azaltmak için çaba sarf etmeye zahmet edebiliriz. TckTckTck; Avaaz, Conservation International, Greenpeace International, World Wildlife Fund (ve daha birçok REDD² destekçisi savunucu ya da rantçısı) ve 700'den fazla STK'yı temsil eden (ve onlar adına konuşan) Climate Action Network International'ın da içinde bulunduğu 200'den fazla uluslar arası ortaktan oluşuyor.

İnsan haklarına gelince; yüzlerce şirket STK'sı – halkı küresel ortalama sıcaklıklarda 2°C fazladan bir artışa ikna etmek için kampanyalar yaparak – sadece birkaç onyıl içerisinde gezegendeki hemen hemen bütün türlerin tarihte görülmemiş bir imhasına onay verdiler. [Not: Akılda tutalım; +1°C'nin altında dahi, geri besleme mekanizmaları dahil edilmese bile uzun vadede en az +2.4°C'lik bir artışı üstlenmiş oluyoruz: Ramanathan ve Feng'in 2008 makalesi. Ayrıca iklim bilimci James Hansen'ın artık 1°C'nin dahi kabul edilemez derecede yüksek bir risk olarak görüldüğüne dair uyarısını hatırlayın.]

Şirket STK'larının bizleri kesin bir türler imhasına götürmekte olduğunu hesaba katınca, cezai ihmalin ne anlama geldiğini baştan düşünmek gerekiyor. ABD'de, cezai ihmalin tanımı, oldukça çetin: “İhmal Sebebiyle İşlenen Suçlar (Madde 33.1) Eğer kişi eyleminin (ya da eylemsizliğinin) toplumsal tehlikesinin bilincindeyse, toplumsal olarak tehlikeli sonuçların oluşacağının kaçınılmaz ya da olası olduğunu öngördüyse, istemeksizin de olsa bilinçli olarak bu sonuçlara göz yumduysa veya kayıtsız kaldıysa; bu suç açık maksatlı yapılmış addedilir.” “Kayıtsızlık Yoluyla İşlenen Suçlar (Madde 33.1): Düşüncesizlikle ya da kayıtsızlık sebebiyle işlenen suçlar kayıtsızlık yoluyla işlenen suç addedilir.” “Bir suç; eğer kişi eylemlerinin (ya da eylemsizliğinin) toplumsal olarak tehlikeli sonuçlarını öngörmüş ancak geçerli sebeplere dayanmaksızın bu sonuçların önlenebileceğini beklemişse, düşüncesizlikle işlenmiş suç addedilir.”

2009'daki COP15'in görkemli yenilgisi ve yozlaşmasının ardından 2010'da Bolivya “Dünya Halklarının İklim Değişimi ve Toprak Ana Hakları Konferansı”na ev sahipliği yaptı ve burada Cochabamba Anlaşması üretildi (Nisan 2010). Anlaşma REDD'i özellikle reddediyor: “REDD ve türevleri +, ++ gibi; halkın egemenliğini ve önsel özgür ve bilgilendirilmiş rıza hakkını ve ayrıca ulusal devletlerin egemenliğini, halkların geleneklerini ve doğanın haklarını çiğneyen pazar mekanizmalarını kınıyoruz.”

Morales Önderliğini, Morales'e Karşı Uluslararası Bir Kampanya Yürüten STK Avaaz'la Karşılaştırın

Avaaz, The Climate Group'un üyesi.

The Climate Group, REDD için bastırıyor.

Rockefeller Brothers Fonu da, zamanla kendi başına ayakta duracak kurumlara evrilecek ev-içi projeler için ticari kuluçka merkezi rolünü oynuyor – Londra'da 2004'te başlatılan The Climate Group da bunların tipik bir örneği. The Climate Group koalisyonu, dünyanın en büyük şirketlerinden 50'den fazlasını ve yerel hükümetleri de içeriyor (enerji devleri BP ve Duke Energy gibi büyük kirleticiler de dahil), Avaaz gibi birçok ortak organizasyonu da. The Climate Group ispatlanmamış karbon yakalama ve depolama (CSS) teknolojisinin, nükleer enerjinin ve biyokütle enerjisinin; düşük karbon bir ekonomi için elzem teknolojiler olduğunu savunuyor. The Climate Group, iklim hareketini sabote etmek için tutarlı bir biçimde çalışan International Emissions Trading Association (IETA) gibi başka şirket lobi gruplarıyla da yakın temas halinde. The Climate Group ayrıca başka inisiyatifler üzerine de çalışıyor; örneğin gönüllü dengeleme projeleri için yeni küresel standartlar tarif eden Voluntary Carbon Standard. Bir pazarlama stratejisi firması, Climate Group'un “Hep birlikte” kampanyasını “yeşil zihin yıkamaya karşı en iyi önlem” olarak seçti. The Climate Group'un Avusturalya, Çin, Avrupa, Hindistan ve Kuzey Amerika'da çalışmaları var. Kopenhag İklim Konseyi'nin de üyesiydi.

ABD tarafından desteklenen Avaaz STK'sı (Soros fonluyor) Halkların Cochabamba Anlaşması'nı asla onaylamadı. Nasıl başka hiçbir yeşil şirket grubu onaylamadıysa..

Çevreci “hareket”? Bu bir hareket, kabul ediyoruz. Vergiden muaf vakıflar aracılığıyla hareketi fonlayan dünyanın en zengin ailelerini ve şirketlerini koruyan bir hareket.

*** *** *** *** *** ***

Morales'in REDD ile ilgili duruşu³

DOĞA, ORMANLAR VE YERLİ HALKLAR SATILIK DEĞİLDİR

Dünyanın her yerindeki yerli kardeşlerim:

REDD mekanizması ve onun yeni versiyonları olan REDD+ ve REDD++ inşası aracılığıyla doğanın ve daha özel olarak ormanların metalaştırılmasına önayak olmak için kimilerinin liderleri ve yerel grupları kullanıyor olmasından dolayı çok endişeliyim.

Her gün dünyada 36000 futbol sahası kadar yağmur ormanı ya da orman uzantısı yok oluyor. Her yıl, 13 milyon hektar orman ve yağmur ormanı kaybediliyor. Bu hızla gidersek, tüm ormanlar bu asrın sonuna kadar yok olmuş olacaklar.

Ormanlar ve yağmur ormanları, biyoçeşitliliğin en büyük kaynağıdırlar. Eğer ormansızlaştırma devam ederse, binlerce hayvan ve bitki türü sonsuza kadar kaybedilecek. Erişilebilir temiz su alanlarının üç çeyreğinden fazlası, ormanlardaki bölgelerden geliyor; böylece ormanın koşulları kötüleştikçe su kalitesi düşecek. Ormanlar su baskınlarından, erozyondan ve doğal afetlerden koruma sağlarlar. Kereste ürünler dışında da birçok ürün temin ederler. Ormanlar, hala keşfedilmeyi bekleyen doğal ilaçlar ve tedavi öğelerinin kaynağıdırlar. Ormanlar ve yağmur ormanları, atmosferin akciğeridirler. Dünyadaki toplam sera gazı salımlarının %18'i, ormansızlaştırma sebebiyle gerçekleşiyor.

Toprak Ana'mızın yok edilmesini durdurmak, birinci önceliğimizdir.

Şimdilerde, iklim değişimi müzakerelerinde herkes ormansızlaştırmanın ve ormanların kalitesizleştirilmesinin önlenmesi konusunda hemfikir. Ancak, bunu sağlamak için, bazıları, sadece fiyatı ve sahibi olan şeylerin kaale alınmaya değer olduğuna dayanan yanlış bir argümanla, ormanları metalaştırmayı öneriyorlar.

Önerileri, ormanların sadece bir işlevini, karbondioksit emme yeteneğini dikkate almak, karbon pazarında ticarileştirilecek “sertifikalar”, “krediler” ve “Karbon hakları” tedavüle sürmek. Bu yolla, Kuzey'in firmaları, ekonomik elverişliliğine göre, salımlarını düşürmekle Güney'den “REDD sertifikaları” satın almak arasında tercih yapacaklar. Örneğin; eğer bir firma, salımlarını 1 ton CO₂ indirmek için “kalkınmış bir ülkede” 40 ya da 50 dolar yatırım yapmak zorundaysa, bunun yerine “kalkınmakta olan bir ülkeden” 10 ya da 20 dolarlık bir “REDD sertifikası” satın almayı yeğleyecek ve ardından bahsedilen CO₂ salımı azaltımlarını başarıyla gerçekleştirdiklerini söylecekler.

Bu mekanizma üzerinden, kalkınmış ülkeler, kalkınmakta olan ülkelere salım azaltma yükümlülüklerini devretmiş olacaklar ve bir kez daha Güney Kuzey'i fonlamış olacak ve yine aynı kuzeyli firma, Güney ormanlarından “sertifikalı” karbon satın alarak gırla parayı tasarruf edecek. Ancak, salım azaltım yükümlülükleriyle ilgili hile yapmakla kalmıyorlar, aynı zamanda doğanın metalaştırılmasına da ormanlarla başlamış oluyorlar.

Ormanlar emebildikleri CO₂ tonajına göre fiyatlandırılmaya başlanacak. Emilim kapasitesini belgeleyen “kredi” ya da “karbon hakkı” dünyadaki diğer tüm metalar gibi alınıp satılır hale gelecek. “REDD sertifikası” sahiplerinin zarar görmemesi için, bir sürü kısıtlama getirilecek ve nihayetinde ülkelerin ve yerli halkların ormanları ve yağmur ormanları üzerindeki egemenlik hakları etkilenecek. Su, biyoçeşitlilik ve “çevresel hizmetler” adını koydukları şeylere kadar erişen, doğanın bugüne kadar görülmemiş derecede özelleştirilmesi evresi böyle başlıyor.

Biz ormanların, yağmur ormanlarının ve Toprak Ana'nın yıkımının ve küresel ısınmanın sebebinin kapitalizm olduğunu belirtirken; onlar, “yeşil ekonomi” lafıyla kapitalizmi doğanın metalaştırılmasına genişletmeye çabalıyorlar.

Doğanın metalaştırılması tekliflerine destek bulmak için kimi finansal kurumlar, hükümetler, STK'lar, vakıflar, “uzmanlar” ve ticaret firmaları; doğanın bu metalaştırmasının “faydalarından”, ormanlarda ve yağmur ormanlarında yaşayan topluluklar ve yerli halklara bir gıdım koklatmayı öneriyorlar.

Doğa, ormanlar ve yerli halklar satılık değildir.

Asırlardır, yerli halklar doğal ormanları ve yağmur ormanlarını koruyarak yaşayageldiler. Bizler için orman ve yağmur ormanları nesnelerden ibaret değildir, öylece fiyatlandırıp özelleştirebileceğiniz şeyler değildir. Yerli ormanların ve yağmur ormanlarının karbon diye basitçe ölçülebilen bir niceliğe indirgenmesini kabul etmiyoruz. Yerli ormanların birkaç tür ağacın ekilivermesiyle yaratılan fidanlıklarla karıştırılmasını da kabul etmiyoruz. Orman bizim yuvamızdır, bu büyük yuvada bitkiler, hayvanlar, su, toprak, hava ve insanlar birlikte yaşarlar.

Dünyanın tüm ülkelerinin ormanların ve yağmur ormanlarının yok edilmesine veya kötüleştirilmesine karşı birlikte hareket etmesi elzemdir. Kalkınmış ülkeler için bu bir yükümlülüktür; ormanların korunması için finansal katkı sağlamak onların iklimsel ve çevresel borçlarının bir parçasıdır – ancak metalaştırma aracılığıyla değil. Ormanların korunumuna katkı veren kalkınmakta olan ülkeleri, yerli halkları ve yerel toplulukları desteklemenin ve finanse etmenin birçok yolu vardır.

Kalkınmış ülkeler; iklim değişimi için harcadıkları kamu kaynaklarının 10 katından fazlasını savunma, güvenlik ve savaşa harcıyorlar. Finansal kriz süresince bile, askeri harcamalarını korudular ve arttırdılar. Toplulukların ihtiyaçları ve kimi liderlerin ve yerli “uzmanların” hırslarını bahane ederek yerli halkların doğanın metalaştırılmasına dahil olmasını beklemek kabul edilemez.

Ormanları ve yağmur ormanlarını koruma amacıyla geliştirilen her mekanizma, yerli halkların haklarını ve katılımını garantiye almalıdır. Ancak sırf REDD'de yerlilerin katılımı sağlandı diye de ormanlar ve yağmur ormanları için fiyat biçilmesini ve küresel karbon pazarında müzakereye açılmasını kabul edemeyiz.

Yerli kardeşlerim, kafamızın karışmasına müsaade etmeyelim. Kimileri bize REDD'deki karbon pazarı mekanizmalarının gönüllü olacağını anlatıyor. Bunun manası, alıp satmak isteyen herkesin buna imkanı olması, istemeyenlerin ise bir kenarda uslu uslu oturmasıdır. Birisi Toprak Ana'yı gönüllü olarak satarken diğerlerinin eli kolu bağlı oturacağı bir mekanizma yaratılmasını – hele ki bizim rızamızla – kabul edemeyiz.

Ormanların ve yağmur ormanlarının metalaştırılmasının indirgemeci görüşüyle yüzleştiğimizde, yerli halklar olarak dünyanın tüm çiftçileri ve toplumsal hareketleriyle beraber, Dünya Halklarının İklim Değişimi ve Toprak Ana Hakları Konferansı'ndan çıkan tasarı için savaşmalıyız:

1. Yerli ormanların ve yağmur ormanlarının, sadece CO₂ gömülümü açısından değil, basit fidanlıklarla karıştırmadan, tüm işlevleri ve potansiyelleriyle birlikte entegre bir biçimde yönetimi.
2. Ormanların entegre yönetiminde kalkınmakta olan ülkelerin egemenliklerine saygı.
3. Birleşmiş Milletler Yerli Halkların Hakları Deklarasyonu, ILO'nun 169 nolu konanvsiyonu ve diğer uluslararası araçlarla sabitlenen Yerli Halkların Hakları'na tam uyum; kendi bölgelerinin tanınması ve bölgelerine saygı duyulması; ormanların korunumu için yerlilerin bilgisinin yeniden değerlendirilmesi ve uygulamaya konması; yerli halkların katılımı ve ormanların ve yağmur ormanlarının yerli yöntemleriyle yönetimi.
4. İklim borçları ve çevresel borçlar dahilinde, kalkınmış ülkelerin kalkınmakta olan ülkeleri ve yerli halkları ormanların entegre yönetimi için fonlaması. Ormanların ve yağmur ormanlarının metalaşmasına yol açacak hiçbir türlü karbon pazarı mekanizması ya da “girişiminin” tesis edilmemesi.
5. Ormanları, yağmur ormanlarını ve onların tüm bileşenlerini de içeren Toprak Ana haklarının tanınması. Toprak Ana ile uyumun yeniden sağlanması için, doğaya fiyat biçmek doğru yol değildir. Tam aksine, sadece insanların yaşama ve çoğalma hakkı olmadığını, aynı zamanda doğanın da yaşam ve yeniden üretme hakkı olduğunun tanınması. Ve ayrıca Toprak Ana olmaksızın insanların yaşayamayacağının tanınması.

Yerli kardeşlerim, çiftçi kardeşlerim ve dünyanın tüm toplumsal hareketleri; Cochabamba'dan çıkan sonuçların Cancun'da kabul edilmeleri ve ormanları ilgilendiren bir eylemliliği tetikleyecek, bu beş ilkeye dayanan mekanizmaların üretilmeleri için harekete geçmek zorundayız. Bunu yaparken, daima, yüzyıllardır nesilden nesile aktarılan, yerli halklarla Toprak Ana'ya saygının yüksek birliğini muhafaza etmeliyiz.

EVO MORALES AYMA

Bolivya Çokuluslu Devleti Başkanı

1 Güney Afrika Cumhuriyeti'nde 1948 – 1994 yılları arasında Ulusal Parti tarafından uygulanan ırkçı ayrımcılık sistemi. Nelson Mandela önderliğindeki Anti-Apartheid Hareketi ile bu uygulamalar son bulmuştur.

2 REDD (Reducing Emissions from Deforestation and Forest Degradation): Ormansızlaştırma ve Ormanların Kötüleştirmesine Dayalı Salımların Azaltılması (Çevirenin notu)

3 Morales Eylül 2010'da REDD ile ilgili bir açıklama yaptı ve REDD'e muhalefetini detaylı bir şekilde açıkladı. İspanyolca metni burada bulabilirsiniz.

Nasıl Ateist Oldum? - Fatma

Bir gün bana dedi ki “Sen ki bir çiçeğin kılcal damarlarının nasıl olduğuna, bunun nasıl yaratıldığına aklı ermeyensin, bu soruyu sorma.”

Şimdilerde 40 yaşında bir ateistim. O zamanlar 87, lise yılları, Vefa Lisesi'nde okuyordum. Yaratılışla ilgili ciddi sorularım vardı, ki ben İsmail Ağa kuran kursunun yakınlarında oturyordum o zamanlar ve etrafımdaki insanlar -şu an iktidarda olan insanlar- ve çevreleriydi. 

Kafam karışıktı. Bu kadar dünyayı yaratanın birisi olması mümkün değildi, hatta eğer o varsa onu kim yaratmıştı? Yoktan varolmayı bir türlü kafam almıyordu... Ancak itikatı yüksek bir öğrenciydim. Kapanmayı tarikata filan bile girmeyi düşünüyordum, yaşım 16-17. Ebru sanatlarına merak sarmıştım. Bir abi, şimdi ne adını ne de yerini hatırlıyorum, Sultanahmet'te sanırım, ebru sanatıyla ilgili bilgiler alıyordum. Çok bilgili bir abiydi, (o zamanlar öyle geliyordu) derviş misali bir insandı. Ben onunla sohbetlerimizde Batıni ilmine girdiğimi anladım. Tasavvuf felsefesine girdik. Bir gün bana dedi ki “Sen ki bir çiçeğin kılcal damarlarının nasıl olduğuna, bunun nasıl yaratıldığına aklı ermeyensin, bu soruyu sorma.” Yani soru şuydu, her seferinde konuşmalar oraya endeksleniyordu: Peki ama tanrıyı kim yarattı?

Yerlerin, göklerin ve bütün alemlerin yaratıcısı tanrı bunca şeyi insanları denemek için niye yollasındı? Kolayı vardı. Hiç yaratmasaydı bunca eziyeti insanlık çekmeseydi...

Neyse, tabii hâlâ kuşkularım vardı, başıma ağrılar giriyor, anlamaya çalışıyordum. A bu arada biyolji, fizik, kimya gibi bilimsel derslerimiz vardı; ancak öğretmenler de nakşi, fettullahçı, süleymancı, nurcu gibi tarikatlarda olduğundan bilimsel işleyişi anlatmaktan çok dini yorumlarını katarak kimyaya yepyeni boyutlar getirirlerdi. Hatta yine İsmail Ağa eşrafından örtülü bir kadın bir gün bana dedi ki “Bak Fatma, bu namaz niyaz işleri böyle olmaz, kapanmalısın ve muhakkak ki tarikata girmelisin çünkü kıldığın namaz havada kalır. Eğer ki tarikata ehli olursan ehil kişi olursun.” 

Düşündüm hep niye öğretmeni okuldan atarlar, başka yere yollarlar; ama bir anlam verememiştim.Tabii büyüdükçe bunlara daha fazla anlam vermeye başladım.

O zamanlar Turan Dursun Din Bu kitabını çıkarmış, allah kitap nedir onları anlatıyor. Tabii ki bizim bundan o yaşlarda haberimiz yok. Bir öğretmenim ile tartışmalar yapardık bütün sınıfcak ki edebiyat bölümünde okuyan hayta öğrenciler grubu dersi kırmak için elimizden geleni yapardık. Öğretmenimiz karşımıza geçip sonunda “Senin allahın doğru söylemiyor” deyince ben öğretmenle kavga etmiştim. “Sen bizim allahımıza nasıl küfür ediyorsun. Sen kimsin de böyle şeyler yapıyorsun. Sen bu alemlerin yaratıcısına ha!” filan... Derken derken “kanımıza girdi, bizim gibi sabilerin.” Şaka bir yana, epey haretli tartışmalar hatırlıyorum. Turan Dursun'u okumamızı önerdi. Ardından İlhan Arsel’in Kadın ve Şeriat derken kitaplar, okumalar, tartışmalar, bir yılın sonunda okul bitti. Lise 3 yılında öğretmenimiz okulda değildi. Duyduk okuldan atılmış...

Düşündüm hep niye öğretmeni okuldan atarlar, başka yere yollarlar ama bir anlam verememiştim.Tabii büyüdükçe bunlara daha fazla anlam vermeye başladım. O zaman şöyle düşündüm; demek ki bu öğretmen doğru şeyler söylüyor. İki kollu araştırmalarım devam etti. Tabii kurandaki surelerle karşılaştırmalı okumalar yapmaya başlayınca. Turan Dursun çok etkiledi beni. Ardından İlhan Arsel ve Charles Darwin.

Sonraları zaten bir ateist gibi yaşamaya her şeyi sorgulamaya başladım. Ancak yüzyıllardır aile genetiklerinden gelen taassup, baskı, sorgulamama ve itaat iliklerimize kadar işlediğinden... Çok büyük bir savunucu olmaktan ziyade daha çok bunu içimizde yaşamaya ve ona göre çevre edinmeye başladık.

*  Ateist yarışmamız dolayısıyla bize ulaşan Fatma'yı konuk yazar olarak blogumuzda misafir etmekten büyük mutluluk duyuyoruz, siz de kendi hikayenizi bu yazının altında yorum olarak paylaşmaktan çekinmeyin.

Nasıl Ateist Oldum? - Venceremos

“Şehirleri, sokakları ve evleri kimlerin yaptığını bilmiyor olman şaşırtıcı. Karşıdaki inşaata bakarsan kolayca anlarsın. Hem böylece emeğe gösterdiğimiz saygıya da hak verirsin belki.” dedi.

Ben babadan olma ateistim aslında. Bu nedenle; öyküme kaçınılmaz olarak ondan bahsederek başlamam gerekecek.

Ne kadar özel bir insanmışım meğer. Bunu biliyordum ama yitirince çok daha iyi anladım. Yazdıklarımı okudukça sizlerin de hak vereceğinizi sanıyorum. Böyle bir babanın oğlu olunca; dinle, inançlarla olan serüvenimi bu günlere kadar onsuz getirebilmemin imkânı yok.

Babamı geçtiğimiz Şubat ayında kaybettik. Çok ağır bir travmaydı. Halen üzerimden atabilmiş değilim. Seksen beş yaşındaydı ve “eski tüfek” tanımından ne anlıyorsanız tamı tamına öyle bir adamdı. Hem de son ana kadar. Hiçbir zaman gevşemedi, asla tereddüt etmedi.

Babamın bu özelliklerinden dolayı, ben de bu yaşa gelene kadar iki farklı türde ateist oldum. Birinci dönemde kişiliğim oturana kadar, sadece babamın yaptığı bir şey olduğu için ve doğru olduğundan kuşku duymadığım, bu nedenle benim de benimsediğim bir şeydi ateistlik. Adının ateistlik olduğunu bile bilmeden, sadece allah diye bir şeyin olmadığına, hepsinin insanlar tarafından uydurulmuş saçmalıklar olduğuna inanmak şeklinde yaşanan bir şeydi. Babasının, abisinin ya da örnek aldığı bir büyüğünün tuttuğu takımı tutmak nasıl oluyorsa öyle işte. Nedensellik denen şeyi barındırmayan, sorgulama gereği duymayan ve zaten olması gereken bir şeyi çok doğal bir şekilde yapmak gibi yani.

Konuyla ilgili ilk anılarım çocukça ve komik sayılabilecek şeyler. Namaz kılarken anneannemin sırtına binerdim, önünden geçerek kıblesini keserdim. Hiçbir şey demeden sabırla beni odadan çıkarır, baştan kılardı namazını. Akşam babam olanları öğrenince, anlatılanları onaylamadığında şaşırırdım. Hâlbuki yaptıklarım bence takdir edilesi işlerdi. Benimle gurur duyması, “Aferin” demesini beklerken soğuk karşılanmak beni üzerdi. Karşı olduğum şeylere saldırmanın doğru olmadığını, çok küçük yaşlarda babam sayesinde öğrenmiş oldum böylece.

Okula gitmeye başlayınca birden çok farklı bir yerde olduğumu fark ettim. Bizim evdeki ve tanıdığımız yakın çevremizdeki genel durumun çok aksine bir ortamın içinde buluverdim kendimi. Uyum sağlamam pek kolay olmadı. İnanılmaz bir şekilde herkes Müslüman, herkes milliyetçi ve herkes sağcıydı. Hepsinin bizim sınıfta bir araya gelmesi için, birileri çok uğraşmış olmalıydı. Benim açımdan tartışmaya gerek bile olmayan doğal gerçekler ve doğrular, sadece benim kabul ettiğim ve gönül verdiğim şeylere dönüşüverdiler birdenbire. Yetmişli hassas yıllardı üstelik. Dışarda ortalık devrimci kaynarken, sınıfta ara ki bulasın.

Bu süreci sindirebilmem hiç de kolay olmadı. Sürekli babama “Ama herkes böyle söylüyor, şunu savunuyor, şöyle yapıyor.” gibisinden laflarla, içimde bulunduğum sıkışıklığı dile getirmeye çalışıyordum. Çoğunluğun benimsediği her şeyin doğru olmayabileceğini anlamam da o döneme ait bir kazanımdır benim açımdan. Babamın üstün çabalarının yardımıyla elbette.

Hiç unutamadığım bir anım var o döneme ait:

Sanırım on yaşımdaydım. Babamın çok yakın bir arkadaşıyla konuşuyorduk. Kaptan Amca derdim ona. Laf nerden geldiyse, dinle ilgili konulara girdik. Kaptan Amca da genel kültürü ve birikimi çok geniş olan, laf olsun diye konuşmayı sevmeyen, sözlerinin tamamını eğitim amaçlı olarak sarf eden biriydi. Ben aklım sıra; bir inanca sahip olmadığımı ama var olan bu kurulu düzeni nasıl açıklayabileceğimi bilemediğim için şaşkın olduğumu ifade etmeye çalışırken, “Bu şehirler, bu sokaklar, bu evler nasıl oluyor? Anlayamıyorum.” gibisinden saçma bir cümle sarf ettim. Kaptan Amca’nın gözlerindeki hayal kırıklığının izlerini hala unutmuş değilim. Önce ağzında bir şeyler geveledi, sonra söylemekten vazgeçip sustu. Biraz sonra babam gelince konuştuklarımızı aynen ona aktardı. “Beklemediğim bir durumla karşılaştım, doğru tavrın ne olacağını bilemedim, durumu sana aktarmayı uygun gördüm.” der gibiydi.

Babam biraz durdu ve sakince; “Şehirleri, sokakları ve evleri kimlerin yaptığını bilmiyor olman şaşırtıcı. Karşıdaki inşaata bakarsan kolayca anlarsın. Hem böylece emeğe gösterdiğimiz saygıya da hak verirsin belki.” dedi. Kaptan Amca’nın yüzündeki hayal kırıklığı ve çaresizlik ifadesi rahatlamaya dönüşüverdi hızlıca. Gözleri ışıldadı.

Ben baltayı taşa vurmuştum. Yaşam diye tanımladığımız bana o zaman kusursuz gibi görünen ve bir aklın tasarımı olması mantıklıymış gibi gelen sistem karşısındaki kafa karışıklığımı tarif etmeye çalışırken yanlış sözcükler seçtiğim için rezil olmuştum. Ancak babamın bulunduğu her ortamda olduğu gibi aslında gene kazançlıydım. Asıl yaratıcı olan “emek”ti. Emeğin ne derece önemli bir kavram olduğunun kafama kazınması da bu döneme denk gelir. İleride diyalektik materyalizmi anlamama çok yardımcı olacak temel bilgilerdi bunlar.

Yavaş yavaş ikinci döneme geliyoruz. Yani ateistliğin oturmakta olan kişiliğim tarafından sorgulanıp, özümsenip, benimsendiği ve organikleştiği döneme.

Lise birinci sınıfa başladığımızda, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerine gelen öğretmenimiz ilk derste sınıfla tanıştıktan sonra, bir sonraki haftada “Tanrı var mıdır, yok mudur?” sorusuna olan yanıtlarımızı hazırlamamızı, hepimizi tek tek dinleyip değerlendirip sonunda da kendi görüşünü açıklayacağını söyledi. Koskocaman bir sorunla baş başaydım. “Var” yönünde konuşmam imkânsızdı, “Yok” tezini savunmam da çok riskliydi ve bunu istemiyordum. Bu iki seçenek dışında başka bir çözüm bulunabilir miydi acaba?

Dogma’nın ne demek olduğunu, bu sihirli sözcük sayesinde aradan nasıl sıyrılabileceğimin taktiklerini de kolaylıkla tahmin edebileceğiniz gibi babamdan öğrendim. Yaptığım konuşmanın sonunda öğretmenin “Yani var mı diyorsun, yok mu diyorsun? Anlamadım.” şeklindeki inatla üzerime gelen çabalarını gene aynı taktiklerle ustaca savuşturdum. “Bilimsel olarak kanıtlanmamış şeylere insanların inanmalarının onların kişisel tercihleri olduğunu, vardır/yoktur şeklindeki görüş bildirimlerinin de aynı şekilde birer kişisel tercih olduğu için anlam ifade etmediğini, bu tür sorgulamaları doğru bulmadığımı” ısrarla ve kararlılıkla savundum. Yaklaşık otuz beş yıl önce savunduğum şeylerin aslında agnostik bir tavır olduğunun farkına çok uzun yıllar sonra varabildim. Bilmiyordum ama içinde olduğum sıkışık durumdan kolaylıkla sıyrılmamda çok yardımcı olmuştu agnostik felsefe ve dogmatizmin dayanılmaz kararlılığı.

Dinler insanlara peşinen ölümsüzlüğü vaat ediyordu. Katlanılması olanaksız olan, insanlığın en büyük acısı ve korkusu; ölüm ortadan kalkmış oluyordu yani. Cayır cayır yanarak da olsa hayatın devam ediyor olması, ölerek her şeyin sona ermesinden daha tercih edilir bir durumdu kuşkusuz.

Her şeyin yerli yerine oturması; ölüm-sonsuzluk-yaşamak kavramlarıyla zihinsel olarak derinliğine uğraşmaya başlamamla oldu diye düşünüyorum. Belki tıp eğitimi almış olmamın da ciddi bir desteği olmuştur kim bilir. Evrenin ve canlılığın söylendiği kadar kusursuz olmadığını fark etmek hatta çok ağır kusurlar barındırdığının kafama dank etmesi bu döneme denk gelir. Artık yirmili yaşlarda olduğum için kendi başıma yol kat edebilmeye başlamış ve bunları babamla paylaşmaktan zevk alan bir mertebeye kadar ulaşmıştım. Kendi kanatlarımı kullanabildiğimi fark ederek benimle gurur duyduğunu hissetmek bana da iyi geliyor ve özgüvenimi artırıyordu. Bu güçle daha da fazla yol alabilmek için yeniden hamle yapabiliyordum.

Birçok küçük ayrıntı, anı, paylaşım mutlaka vardır ama son noktayı koyuşumu anlatarak bitirmek istiyorum.  Sanırım 1984 yılıydı. Ölüm-sonsuzluk çelişkisiyle çok uzun süredir kafa yormuştum. Tıp fakültesi son sınıftaydım ve psikiyatri stajı sırasında da bu konular bulunduğum ortamlara bolca malzeme olmuştu. Hemen herkese yaşamının bir anında olduğu gibi; kafamda aniden bir ışık yandı. Konuyu çözmüştüm:

Din olarak bildiğimiz, bizden sorgulamadan itaat etmemiz istenen kavramların tamamı bu yaşamımızda ne yapmamız ve yapmamamız gerektiğini söylüyor hatta emrediyor; emirlere uyarsak sonraki ömrümüz için ödül, uymazsak ceza vereceğini söylüyordu. Aslında önemli olan ödül ya da ceza değildi. Tüm bu söylemlerin içinde gizli olarak bulunan bir müjdeyi fark edenlerin büyük çoğunluğu onun cazibesine kapılmaktan alamıyordu kendini. O müjde; öldükten sonra yaşamın başka bir şekilde devam ettiğiydi. Ödülle ya da cezayla ama ne olursa olsun, ölüm her şeyin sonu değildi. Her şeyin sonu olmadığı gibi, sonsuzluğun başlangıcı demekti ölüm. Dinler insanlara peşinen ölümsüzlüğü vaat ediyordu. Katlanılması olanaksız olan, insanlığın en büyük acısı ve korkusu; ölüm ortadan kalkmış oluyordu yani. Cayır cayır yanarak da olsa hayatın devam ediyor olması, ölerek her şeyin sona ermesinden daha tercih edilir bir durumdu kuşkusuz.

Tahminimce; biraz önce anlattığım aşamaya gelen insanların birçoğu bunları bilinçli ya da bilinçaltı olarak hissettiği anda itaat etmeyi seçiyor. Bense tam aksi yöne bakmayı babamdan öğreneli yıllar olmuştu. Ölümsüzlük rüşvetini almak en kolay işti. Kolay ve sorunsuz olan her şey gibi burada da bir bit yeniği olsa gerekti.

Ulaştığım noktayı kısaca şöyle özetleyebilirim:

Bilim ve tıp sürekli olarak ve baş döndürücü bir hızla gelişiyor. Roma İmparatorluğu döneminde yaş ortalamasının savaşlar ve salgın hastalıklar nedeniyle yirmi beş civarında olduğu hesaplanmış. Aradan geçen iki binden fazla yılda bu ortalama gelişmiş toplumlarda doksan sınırına dayanmış durumda. Kanserin ve virüslerin mağlup edileceği bir gelişme bu rakamı inanılmaz bir şekilde ikiye-üçe katlayabilir. Bu kadar uzun yaşayan gelişmiş, bilimsel beyinlerin de ölümsüzlüğün sırrını çözebilmeleri için fazlasıyla zamanları olacak demektir. İşte ölümsüzlüğe ulaşıldığı o andan sonra, ölümden sonraki diğer yaşam için vaat edilen şeylerin, ödül ve cezaların kimin için, ne gibi bir anlamı olabilir ki?

Demek ki; dinler insanlığın sonsuzluğa ulaşabilmesinin sembolik, felsefi, zihinsel yollarıdır. Yani, ölüm yoksa din de yoktur.

İşte yukarıda açıklamaya çalıştığım nedenlerden ötürü, son püf noktasının farkına vardığım andan itibaren zaten zihnen de emin olduğum bu konu benimle bütünleşmiş oldu. Her ne kadar başlangıçta duygusal olarak ve adını bilmeden, daha sonraları biraz kafası karışık bir şekilde ama kararlı olarak ateist idiysem de, temel çelişkiyi yakaladıktan sonra, bilinçli, sebep-sonuç ilişkisini kurmuş ve hiçbir kuşku kırıntısını bile içimde barındırmayan bir şekilde ateistim artık.

Sen olmasan, senin oğlun olmasam çok zor olurdu, belki de hiç olamazdı baba. “Sağ ol” demek geliyor içimden anlamsızca. Ben yaşadıkça sen de yaşayacaksın. Bu yüzden sen de ölümsüzsün, bunu da senden öğrendim, biliyorsun.

Çok teşekkürler sevgili babacığım.




*  Ateist yarışmamız dolayısıyla bize ulaşan Venceremos'u konuk yazar olarak blogumuzda misafir etmekten büyük mutluluk duyuyoruz, siz de kendi hikayenizi bu yazının altında yorum olarak paylaşmaktan çekinmeyin.

Emel nasıl ateist olmuş? - Emel Türker

“Başka” insanlarla başladı her şey, mesela Ramazan'da oruç tutmayan, bunun için nedenleri olan insanlar vardı.

Ben küçüktüm o zaman; aslında çok küçük değil elbette ama büyük de değil gibi, bilemedim. Üniversitedeydim kimilerine göre kocaman olmuştum yani. Lisedeyken ÖSS vardı, bizim orası da ufak tefek bir yerdi; sanırım o yüzden, kafam çok fazla şeye çalışmamış demek ki. Bir de aile falan var, gelenek var, görenek var.

Üniversiteye ilk gelince de farklı bi yere gelmedim sandım ilk zamanlar, ama sonra “başka” insanların da var olduğunu görmeye başladım. Aslında hep oradalarmış ama görmek ya da başka bir tabirle insanın gözünün açılması başka türlü olabiliyormuş bazen. “Başka” insanlarla başladı her şey, mesela Ramazan'da oruç tutmayan, bunun için nedenleri olan insanlar vardı. Gülmeyin minicik bir yerden geliyorsanız eğer bu büyük bir şey. Nedenlerini anlattılar; temelde tanrı yok diyordu “hepsi”. Her denileni kafamda bir yere koyuyor mantıklı olduğunu düşünüyordum da bir tek “tanrı yok” kısmını düşünemiyordum. Nasıl yani, yıllardır dua ettiğim, bir şeyler istediğim, bazen istediğim şeyleri aldığımda çok sevinerek teşekkür ettiğim tanrı yok muydu şimdi? Üzerine düşününce içinden çıkamadığımdan üzerine düşünmemeye karar verdim. Bir süre başardım ama sonra olmadı. Sonra düşündüm. Hep insanın aklına adalet falan gibi şeyler gelir ya (Gelmez mi? Benim o geldi.), ben de onu düşündüm. Yahu adalet falan diyorum, eşitiz diyorum; tanrı varsa bunları neden ben konuşmak zorunda kalıyorum dedim ilk, neden o değil de ben ya da bunun için ölmüş o kadar insan. Elbet bunların dine göre cevapları vardı lakin beni tatmin etmeye yarayan yanları yoktu. Dedim ki ne olur olmaz ben bu sene biraz oruç tutayım. :)

Eğer bütün bunlar tanrı adına oluyorsa bu tanrı kesin dış mihrakların işiydi. :) Eğer böyle bir tanrı varsa bile o benim tanrım olamazdı.

Sonra birden Marx geldi aklıma (birden diyorsam hakikaten birden). Henüz çok okumamıştım ama az buçuk okumuştum. Heralde din üzerine de bişey demiştir “Din kitlelerin afyonudur”dan daha uzun, dedim ve Din Üzerine'nin bir baskısını buldum kütüphaneden. Herhalde her sayfayı iki defa okumuşumdur – çok derin manalar aradığımdan değil tabi, anlamadığımdan. :) Sonra tekrar düşündüm. Bu din insanları sokağa çıkıp hakkını aramak, hakkını çalanın karşısına dikilmek yerine gece evinde gizli gizli ağlayıp dua etmeye teşvik ediyorsa; evinde dayak yiyen kadın, şikayette bulunmak yerine din kocaya itaati emreder diye zırvalıyorsa ve bunu bir üniversite mezununa yaptırıyorsa; din iman diye insanların iliğini sömüren bir padişah bu ülkede hüküm sürmüşse, sürüyorsa; birileri malı götürürken aza kanaat etmeyen çoğu bulamaz deyip başkaları köle oluyorsa, o zaman bu doğru bir şey değildi ve din hakikaten bir afyondu. Eğer bütün bunlar tanrı adına oluyorsa bu tanrı kesin dış mihrakların işiydi. :) Eğer böyle bir tanrı varsa bile o benim tanrım olamazdı. Sonra da olmadı zaten.

Hâlâ, eve gidince inanmıyorum ben diyemem zira oldukça inançlı bir ailem var. İnanmıyorum desem toplu kalp krizi geçirirler sanırım. Ama belki bir gün... Babamla devletler katildir üzerine konuşabildiysem belki de sıra bundadır.

*  Ateist yarışmamızın kazananlarından Emel'in yazısını sizlerle paylaşmaktan büyük mutluluk duyuyoruz, siz de kendi hikayenizi bu yazının altında yorum olarak paylaşmaktan çekinmeyin.